Στο Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης (ΠΕΣ), στον ιστορικό τόπο του Γράμμου, πραγματοποιήθηκε, το Σάββατο 9 Ιουλίου 2022, η πρώτη μιας σειράς ετήσιων Συναντήσεων, με θέμα «Σύνταγμα και εξωτερική πολιτική», παρουσία του Προέδρου της Βουλής Κωνσταντίνου Τασούλα, του Γενικού Γραμματέα του Ιδρύματος της Βουλής καθηγητή Ευάνθη Χατζηβασιλείου, εκπροσώπων τοπικών αρχών και πλήθους κόσμου.
Η Συνάντηση οργανώθηκε από το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία στις εγκαταστάσεις του ΠΕΣ, στα Λιβάδια Κοτύλης Γράμμου, και ήταν αφιερωμένη στη μνήμη του εμπνευστή του Πάρκου, πρώην Προέδρου της Βουλής Φίλιππου Πετσάλνικου.
Ο γενικός γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής, καθηγητής Ευάνθης Χατζηβασιλείου, καλωσορίζοντας τους παρευρισκόμενους, ανακοίνωσε ότι πρόκειται για την απαρχή ενός νέου θεσμού, των Συναντήσεων στο Πάρκο, που θα είναι ετήσιες και θα συμμετέχουν σε αυτές πανεπιστημιακοί, ερευνητές και εν γένει διακεκριμένοι διανοούμενοι και ειδικοί. Θα καλύπτουν, όπως εξήγησε, ένα ευρύ θεματολογικό φάσμα, όπως η ιστορία, το πολίτευμα, οι προκλήσεις της διακυβέρνησης, το περιβάλλον και η κλιματική κρίση, η οικονομία, η κοινωνία και ο πολιτισμός.
Ο Πρόεδρος της Βουλής, Κωνσταντίνος Τασούλας, στον χαιρετισμό του, αναφέρθηκε στον Φίλιππο Πετσάλνικο, τον πολιτικό ο οποίος όχι μόνο οραματίστηκε αλλά και έκανε πράξη το εγχείρημα του Πάρκου Εθνικής Συμφιλίωσης. Τόνισε ότι ένας τόπος κατάφορτος με ιστορικές μνήμες και έμπλεος φυσικού κάλλους, ένας τόπος που υπήρξε αιματηρό πεδίο μαχών, μετατρέπεται σήμερα σε πεδίο ανταλλαγής απόψεων, γόνιμης γνώσης του παρελθόντος και κατανόησης του παρόντος, με το βλέμμα στο μέλλον. Επισήμανε ότι το ιδεώδες της εθνικής συμφιλίωσης, παρά τα γενναία βήματα που έχουν επιτευχθεί, απαιτεί διαρκώς συλλογικές και ατομικές υπερβάσεις. Αναφέρθηκε ακόμα στην περιβαλλοντική αξία του Πάρκου, τονίζοντας τη διάσταση της συμφιλίωσης του ανθρώπου με τη φύση, και υποσχέθηκε ότι μαζί με τους συνεργάτες του θα μεριμνήσει για την ανάδειξη του Πάρκου σε κέντρο πολιτιστικών δράσεων.
Εισάγοντάς μας στο καθαυτό θέμα της Συνάντησης, ο Πρόεδρος της Βουλής επισήμανε ότι η σχέση Συντάγματος και εξωτερικής πολιτικής αποτελεί ζήτημα πρωτότυπο και σημαντικό επιστημονικά, που δεν το έχει εξαντλήσει η ελληνική επιστημονική συζήτηση. Παράλληλα, μνημονεύοντας τον Ρεϋμόν Αρόν, μίλησε για την έννοια της κυριαρχίας, την αναγκαία σύγκλιση της διπλωματίας, της άμυνας και της οικονομίας, για την επίτευξη των στόχων της εξωτερικής πολιτικής, ενώ αναφέρθηκε και στις παρατηρούμενες απειλές εξ ανατολών, καθώς και στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Στην πρωινή συνεδρία, με θέμα «Τι ορίζει το Σύνταγμα για την εξωτερική πολιτική;» προήδρευσε η Ισμήνη Κριάρη (καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ιδρύματος της Βουλής, πρώην πρύτανις του Παντείου Πανεπιστημίου), η οποία σημείωσε ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα στην οποία κατεξοχήν η εξωτερική πολιτική μετατρέπεται σε επίδικο της εσωτερικής, με ολέθρια συχνά αποτελέσματα. Στη συνέχεια ο Παναγιώτης Δουδωνής (λέκτορας Συνταγματικού και Ευρωπαϊκού Δικαίου, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης) αναφέρθηκε στις διατάξεις του ελληνικού Συντάγματος, τονίζοντας ότι ο γενέθλιος χρόνος του Συντάγματος της Τρίτης Δημοκρατίας συμπίπτει με την υποβολή της αίτησης προσχώρησης στην ΕΟΚ (Ιούνιος 1975), επομένως η εδραιωμένη δημοκρατία και ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός συνδέονται οργανικά μεταξύ τους, και ανέπτυξε τη διαπίστωση ότι οι φιλελεύθερες δημοκρατίες δεν πολεμούν μεταξύ τους. Ο Παναγιώτης Μαντζούφας (καθηγητής, Νομική ΑΠΘ) εστιάστηκε στη σχέση δημοκρατίας, λογοδοσίας και αποτελεσματικότητας κατά την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής, ενώ αναφέρθηκε ιδιαίτερα στην κατάρρευση μιας σειράς προσφιλών «μύθων» από τα τέλη του 20ού αιώνα, όπως ότι η παγκοσμιοποίηση θα συρρικνώσει τις συγκρούσεις και, ως εκ τούτου, τα περιθώρια και την ανάγκη άσκησης εξωτερικής πολιτικής. Ο Νίκος Παπασπύρου (επίκουρος καθηγητής, Νομική ΕΚΠΑ), επικεντρώθηκε στην αναγκαιότητα, τη βαρύτητα αλλά και τα όρια των συνταγματικών προβλέψεων ως προς την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής, ενώ ανέδειξε τη συνταγματική επιταγή προσήλωσης της Ελλάδας στις αρχές του διεθνούς δικαίου.
Στην απογευματινή συνεδρίαση, με θέμα «Συνταγματισμός και κυριαρχία. Διεθνής και εσωτερική έννομη τάξη» προήδρευσε ο Γιώργος Σωτηρέλης (καθηγητής, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, ΕΚΠΑ), ο οποίος αναφέρθηκε στον συνταγματισμό ως έκφανση του Διαφωτισμού, στα ιστορικά του στάδια από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα, καθώς και στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει την εποχή της παγκοσμιοποίησης. Ο Πέτρος Λιάκουρας (καθηγητής, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς) ανέπτυξε τις –βασικές για την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής– έννοιες της κυρίαρχης ισότητας και της κυριαρχικής ευχέρειας, καθώς και τις πηγές του διεθνούς δικαίου (συμβατικό, εθιμικό και αναγκαστικό δίκαιο). Η Σοφία Γαλάνη (επίκουρη καθηγήτρια, Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, Πάντειο Πανεπιστήμιο) ανέλυσε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής σε σχέση με το δίκαιο της θάλασσας, εκκινώντας από την κλασική φράση ότι η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982) αποτελεί ένα «Σύνταγμα των θαλασσών». Ο Γιώργος Κατρούγκαλος (καθηγητής Νομική, ΔΠΘ, βουλευτής και πρώην υπουργός) αναφέρθηκε στις σχέσεις του Συντάγματος και της άσκησης της εξωτερικής πολιτικής, με έμφαση σε ζητήματα εξωτερικών επεμβάσεων, μέσα από δύο θεμελιώδη παραδείγματα: το γαλλικό και το αμερικανικό Σύνταγμα.
Στο πλαίσιο της Συνάντησης ο Θεόδωρος Σιόντης, επιστημονικός υπεύθυνος του Πάρκου Εθνικής Συμφιλίωσης, ξενάγησε τους παρευρισκόμενους στον χώρο. Και τις δύο συνεδριάσεις ακολούθησε πλούσια και ζωντανή συζήτηση, όπου μεταξύ άλλων, αναδείχθηκαν θέματα όπως η εθνική κυριαρχία στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, οι σχέσεις φιλελεύθερης δημοκρατίας και εξωτερικής πολιτικής ιδίως στο ζήτημα των πολεμικών συγκρούσεων, η εσωτερική και η εξωτερική κυριαρχία. Οι εισηγήσεις θα αποτυπωθούν σε τόμο που θα κυκλοφορήσει από το Ίδρυμα της Βουλής.
Στην εκδήλωση παρέστησαν ο αδελφός του τιμώμενου Φίλιππου Πετσάλνικου, Κώστας Πετσάλνικος, που απηύθυνε σύντομο ευχαριστήριο χαιρετισμό, και η σύζυγος του πρώην Προέδρου της Βουλής Μαρίλε Πετσάλνικου.
Παρευρέθηκαν επίσης ο Μητροπολίτης Καστοριάς Καλλίνικος, η βουλευτής Καστοριάς Ολυμπία Τελιγιορίδου, η αντιπεριφερειάρχης Καστοριάς Δέσποινα Κοζατσάνη, ο δήμαρχος Καστοριάς Ιωάννης Κορεντσίδης, ο δήμαρχος Νεστορίου Χρήστος Γκοσλιόπουλος, η πρώην βουλευτής Καστοριάς, επικεφαλής γραφείου πρωθυπουργού στη Θεσσαλονίκη Μαρία Αντωνίου, ο πρώην νομάρχης Φλώρινας Ιωάννης Στρατάκης, ο αστυνομικός διευθυντής Καστοριάς Νικόλαος Έξαρχος, ο Βασίλης Καραμάνης, διευθυντής του γραφείου του βουλευτή Καστοριάς Ζήση Τζηκαλάγια, η πρόεδρος του συνεταιρισμού Γυναικών Νεστορίου και πρώην αντιδήμαρχος Νεστορίου Ιωάννα Νταούτη και ο β΄ αντιπρόεδρος της ΕΣΗΕΑ Γιώργος Γαβαλάς.
