Σεπτέμβριος 2020,
Ο ιός και η Αφύπνιση μας – Η Κρίση και η Ευκαιρία!
Ο ιός μας ήρθε, σε μας και σε όλο τον κόσμο. Με τον ερχομό του όλα μοιάζουν αλλιώτικα και το σπουδαιότερο αβέβαια.
Ένα πράγμα όμως νιώθουμε όλοι, και ακούγεται σε όλα τα σοβαρά fora παγκοσμίως, ως σίγουρο: τίποτε δεν πρόκειται να είναι το ίδιο μετά από αυτό!
Που πάμε μετά από αυτό;
Η πρόκληση μεγάλη, τα άγνωστα πολλά. Τα σταθερά των διάφορων μοντέλων οικονομίας ανατρέπονται και οι συντελεστές των αλλαγών δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τον ρόλο τους.
Οι παράγοντες που διαμόρφωσαν την οικονομία τα τελευταία 30 με 35 χρόνια φαίνεται να μην μπορούν να συνεχίσουν να το κάνουν, τουλάχιστον όχι με τον ίδιο τρόπο.
Η επιθυμία και οι προσπάθειες πολλών από αυτούς, απεμπλοκής από το μοντέλο και επαναφοράς σε παλαιότερες συνταγές σε ό,τι αφορά τις μορφές παραγωγικότητας, οδηγούν σε αδιέξοδο και συντηρούν την αβεβαιότητα.
Ο λόγος είναι η απώλεια της τεχνογνωσίας και κυρίως του καταρτισμένου δυναμικού.
Οι γνήσιες προσπάθειες συντήρησης των τοπικών οικονομιών, δείχνουν να είναι σαν διασωλήνωση σε καταδικασμένο ασθενή.
Συνεπώς ενώ υπάρχει η διάθεση και - ίσως και τα τελευταία- αποθέματα των οικονομιών μας, πώς μπορούμε να δούμε το φως;
Η Ελλάδα που ουσιαστικά δεν έχει παραγωγική βάση, το μόνο κεφάλαιο που έχει -και το έχει αποδείξει σε όλες τις περιστάσεις- είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο.

Και εδώ έρχεται το μεγάλο δίλλημα και η μεγάλη πρόκληση.
Πώς επενδύεις σε αυτό, πώς το αξιοποιείς και δεν το χαραμίζεις; Πώς δεν το σπαταλάς; Πώς κατευθύνεις τους νέους και τους μεγαλύτερους να επιτηδευτούν, να αποκτήσουν χρήσιμες δεξιότητες;
Τι σχεδιασμό πλαισίου κάνεις;
Οι πεπατημένοι δρόμοι άλλων εποχών, οι διαδικασίες που είχες την πολυτέλεια να πειραματιστείς έχουν αποδειχτεί επικίνδυνοι και δεν απέδωσαν.
Η επιστροφή στις Υπηρεσίες (Τουρισμός κ.α.) που κάποτε έμοιαζαν ελκυστικές, κουβαλάει μεγάλο βάρος και είναι επισφαλής.
Νέοι πειραματισμοί αδόκιμων τεχνολογιών μπορεί να χαραμίσουν τις λίγες και πολύτιμες πηγές σου μαζί με τον χρόνο που πιέζει.
Οι σαρωτικές αναδιαρθρώσεις που θα προκύψουν από αυτή την αβεβαιότητα είναι αδύνατο να προβληθούν. Όταν διαπιστώνεται πως μεγάλα Πανεπιστήμια στην Αμερική, Αγγλία , Ευρώπη και αλλού έχουν ήδη αποτύχει να προετοιμάσουν τους απόφοιτους με τις  κατάλληλες δεξιότητες στους πρακτικούς τομείς! Όταν το μέλλοντων ιδρυμάτων έχει γίνει αβέβαιο! Όταν 200 κολλέγια και πανεπιστήμια στην Αμερική έχουν ήδη κλείσει και χιλιάδες είναι έτοιμα στη σειρά για πτώχευση! Όταν οι παλιότερες εταιρείες λιανικής σε Αμερική και Ευρώπη πτωχεύουν και κλείνουν κατά χιλιάδες εδώ και μια δεκαετία! Όταν πολλές εταιρίες σε Ευρωπαϊκές χώρες και Αμερική θέλουν να παράγουν στον τόπο τους, και δεν μπορούν!

Γιατί ;
Γιατί δεν μπορούν να βρουν τους εργαζόμενους που θα καλύψουν τις δεξιότητες που χρειάζονται, παρά τις στρατιές των ανέργων.
Το μοντέλο που καταρρέει δεν μπόρεσε να αναπαράγει και να διαιωνίσει τον εαυτό του, αφού κατέστρεψε ό,τι το είχε βοηθήσει να σταθεί. Τίποτε δεν μπορεί να στηρίξει τις απαιτήσεις και ανάγκες του, πια.

Εδώ έρχεται η μεγάλη ευθύνη του σχεδιασμού της κατεύθυνσης, που πρέπει να δοθεί στο νέο δυναμικό.

Για να αποδώσει θα πρέπει να γίνει ικανό, διατηρώντας την ευελιξία και την ικανότητα κρίσης να εργαστεί σε όποια εργασία θα μπορέσει να βρει.
Με την έλλειψη καθαρής οικονομικής κατεύθυνσης παγκοσμίως και την ασάφεια των αναγκαίων κινήσεων για υγιή, ανθεκτική και παραγωγική οικονομία, ένα στοιχείο μπορεί να δώσει ελπίδα και φως για επιβίωση και ίσως Ανάπτυξη.
Η ευελιξία των επιλογών, η εφευρετικότητα και η σπιρτάδα τουΈλληνα σε συνδυασμό με ένα φιλικό και στηρικτικό περιβάλλον καλλιέργειας των ικανοτήτων αυτών.
Οι λύσεις που θα επιλεγούν ή η αντιμετώπιση της πρωτοφανούς μορφής κρίσης είναι απρόβλεπτες και άγνωστες ακόμη.
Δεν είναι ούτε στόχος, ούτε δουλειά μας να εμβαθύνουμε στις πιθανές επιλογές.
Αυτό όμως που είναι ξεκάθαρο, είναι πως θα κληθούν να το  υλοποιήσουν οι Έλληνες, οι πολίτες αυτής τη χώρας.

Με τι προσόντα και με τι όπλα θα μπορέσουν να κρατήσουν τη χώρα, την οικονομία, την κοινωνία;
Με τις παλιές αποτυχημένες συνταγές , που φέρανε τον δυτικό κόσμο, και όχι μόνο, σε αδιέξοδο οικονομικό, κοινωνικό, αρχών και θεσμών;
Με αυτές που δεν κατάφεραν να εξοπλίσουν τους νέους μας με τις δεξιότητες που θα βοηθούσαν να αναπτυχθεί η χώρα;
Με αυτές που ελπίζαμε να αποφύγουμε το λεγόμενο «brain drain», και την ανάγκη εισαγωγής άλλων ανθρώπων που διέθεταν τις βασικές αναγκαίες δεξιότητες;
Το πόσο συνήθης είναι αυτή η έλλειψη και το πρόβλημα που προκύπτει παγκοσμίως, φαίνεται στην διαμαρτυρία του Jonathan Ive, της Apple, ήδη από το 2014 στην ομιλία του στο Design Museum στο Λονδίνο:
Υπάρχει συνεχής κριτική της Ανώτερης εκπαίδευσης,κυρίως στον δημιουργικό τομέα για πολλά χρόνια.Αξιοσημείωτη είναι η ομιλία του Jonathan Ive του κύριου σχεδιαστή της Apple το 2014 στο Design
Museum στο Λονδίνο.
«Παρα πολλοί απο τους σχεδιαστές που περνούν από συνέντευξη δεν ξέρουν να φτιάξουν τα πράγματα που σχεδιάζουν.............Αυτό είναι τραγικό! Μπορεί να περάσεις τέσσερα χρόνια τη της ζωής σου σπουδάζοντας να σχεδιάζεις 3διάστατα αντικείμενα, και να μην φτιάξεις ούτε ένα! Αυτό συμβαίνει παντού!

Παρατηρείται τώρα, από το Υπουργείο Παιδείας, μια τάση για ταχτοποίηση εκκρεμοτήτων πολλών ετών πίσω, προκειμένου να ξεκαθαρίσει το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων (ΕΠΠ)σε σχέση με μια προσπάθεια για δημιουργία πλαισίου τεχνικής εκπαίδευσης.
Αυτό είναι κάτι χρήσιμο όμως θα πρέπει πρώτα να απαντηθεί με τι στόχο, για ποιά κοινωνία και σε ποιά αγορά εργασίας θα απευθύνεται αυτό.
Είναι μόνο δικιά του δουλειά;
Έτσι όπως διαμορφώνεται μοιάζει να είναι , "πολύ λίγο, πολύ αργά".
Σε ό,τι αφορά την τυπική εκπαίδευση, είναι λίγο πιο εύκολο να οριστούν και να βρεθεί μία συσχέτιση με τις Ευρωπαϊκές πρακτικές (παρά την αβεβαιότητα).
Σε ό,τι αφορά όμως τις δεξιότητες των «πρακτικών επαγγελμάτων» κυρίως, και της πρακτικής της αγοράς, εκεί ήδη επικρατεί το χάος.
Στην Ελλάδα γιατί δεν κάναμε τίποτα, αλλού γιατί γίναν πολλά , αλλά λάθος!!!
Ποτέ δεν έγινε δυνατόν να τυποποιηθούν με σύγχρονο τρόπο κλασικά επαγγέλματα με δεξιότητες προσαρμοσμένες στις σύγχρονες ανάγκες και την αγορά.
Αυτό συνέβη, γιατί όταν αυτό μας ζητήθηκε για διάφορες επιδοτήσεις από ΕΕ, η παραγωγική μας ικανότητα είχε φύγει μαζί με τις εταιρείες και τις δουλειές.
Συνεπώς, για ποιά Αγορά;
Στο σημερινό περιβάλλον, που τίποτε, ούτε από τα παλιά, δεν υπάρχει και δεν μπορεί να διδαχθεί ή να μεταφερθεί με τον παλιό τρόπο οι προκλήσεις αντιμετώπισης είναι τεράστιες.
Συνεπώς κάθε προσπάθεια ταχτοποίησης ή κατηγοριοποίησης, για λόγους επιδοτήσεων πάλι, θα είναι και μάταιη και σπατάλη των τελευταίων πόρων και δεν πρόκειται να βοηθήσει ουσιαστικά, τη
χώρα και την Ελληνική κοινωνία.

Με βάση και αντίληψη των παραπάνω, ο κατάλληλος σχεδιασμός της Παιδαγωγικής Προσέγγισης της Παιδείας και κυρίως της Επαγγελματικής, σε αυτήν τη συγκυρία είναι ο μεγαλύτερος μοχλός για εκτίναξη σε οικονομική και κοινωνική επιτυχία.

Μένει το ερώτημα πώς θα καταπολεμηθεί η καταστροφική  διαφθορά των τελευταίων δεκαετιών και θα ωφεληθεί ο κάθε δικαιούχος σε κάθε ηλικία;
Αυτό μπορεί να απαντηθεί μόνο με έντιμη, καθαρή και περιεκτική συζήτηση, με στόχο την επιβίωση των Ελλήνων και χωρίς αποκλεισμούς.
Ας σκεφτούμε τις σεισμικές αλλαγές και τις αναδιαρθρώσεις που έρχονται και στα μεγαλύτερα Ευρωπαϊκά, Αμερικανικά και άλλα Ιδρύματα και Εταιρείες και ας αποφύγουμε δογματισμούς και αποκλεισμούς.
Ούτε ένας Έλληνας δεν πρέπει να αγνοηθεί στα σχέδια και μέτρα που θα σχεδιαστούν για την Αγορά, την Οικονομία και την Κοινωνία.
Οι λύσεις μπορεί να είναι απλές, ευρηματικές, όχι δογματικές και παρωχυμένες αλλά θαρραλέες και σταθερές.
Είναι ένα από τα κυριότερα στοιχεία που η Νέα Ελλάδα και όχι μόνο, θα χρειαστεί.
Όταν και οι επενδυτές δεν είναι σίγουροι πού να επενδύσουν, το έργο είναι δύσκολο!

Α.Βουγιούκα FTI,
Πρόεδρος της ΠΕΚΕΜ