Η χειραγώγηση είναι μια μορφή συναισθηματικής κακοποίησης. Τα άτομα που την δέχονται συνήθως δεν έχουν συνειδητή επίγνωση των κινήτρων πίσω από την συναισθηματική καταπίεση που δέχονται. Θεωρούν ότι με λογικά επιχειρήματα και με γνώμονα την ελπίδα και τις καλές προθέσεις θα αλλάξουν τον άλλο.

Αυτό που συμβαίνει όμως είναι ακριβώς το αντίθετο. Κάθε επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά δημιουργεί μοτίβα και επιμέρους φαύλους κύκλους. Ένα είδος εθισμού προς τον συναισθηματικό βασανιστή μας.

Η χειραγώγηση είναι αποτελεσματική επειδή εφαρμόζεται ακριβώς πάνω στις αδυναμίες μας, στις ανασφάλειες και τους φόβους μας. Αντιθέτως, τα κίνητρα των χειραγωγών, παρόλο που στηρίζονται στον φόβο και την ανασφάλεια δεν επικεντρώνονται στους ίδιους αλλά εκφράζονται ως μια μορφή επιθετικής έκφρασης και κυριαρχίας προς τον στόχο που ασκούν χειραγώγηση.

Τα άτομα που χειραγωγούν δεν βιώνουν με τον ίδιο τρόπο τις συναισθηματικές εντάσεις. Παρόλο που ένα φυσιολογικό άτομο στεγνώνει ενεργειακά και συναισθηματικά, τα άτομα αυτά τρέφονται από αυτές.

Τακτική Δικαιολόγησης

Ο επίσημος όρος γι’ αυτή τη μορφή χειραγώγησης είναι rationalization. Διαφέρει από την Φροϋδική εξήγηση πως οι άνθρωποι υποσυνείδητα υπερασπίζουν τον εαυτό τους λόγω άγχους επειδή οι πράξεις τους παραβίασαν κάποιο προκαθορισμένο όριο ή κανόνα.

Αντιθέτως, όταν τα άτομα που ασκούν χειραγώγηση παραβιάζουν τα λογικά όρια που τίθενται κάθε φορά, δεν υπερασπίζονται υποσυνείδητα την θέση τους για να ηρεμήσουν συναισθήματα άγχους. Προσπαθούν να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να έχουν την δυνατότητα να παραβιάζουν διαρκώς τις συμφωνίες που κάνουν μαζί σου, οποιεσδήποτε και αν είναι αυτές.

Συνήθως, το μοτίβο που ακολουθείται είναι το εξής:

1. Παραβίαση κανόνων. Σε αυτό το στάδιο είτε δεν τηρούν κάποια υπόσχεση ότι θα αλλάξουν ή επαναλαμβάνουν συμπεριφορές όπου κυρίως σου προκαλούν συναισθηματική ένταση.

2. Διαστρέβλωση πραγματικότητας. Σε αυτό το στάδιο ο τρόπος που θα δικαιολογήσουν τον εαυτό τους περιλαμβάνει εξαιρετική ποικιλομορφία. Ανάλογα με τον τύπο του χειραγωγού υπάρχει περίπτωση:

Να στρέψει την ενοχή προς το πρόσωπο σου και να σε πείσει πως εσύ ευθύνεσαι για την συμπεριφορά του. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με ψευδείς δηλώσεις ή να σου θυμίσει μια παρελθοντική σου συμπεριφορά που είναι παρόμοια με την δική του.
Να διακόψει την συζήτηση είτε με έκφραση θυμού, είτε με αύξηση σεξουαλικού ενδιαφέροντος ή κάνοντας χιούμορ.
Σε κάνουν πιστέψεις πως αντιδράς υπερβολικά ή είσαι επικριτικός/η. Αυτή η αντίδραση είναι πολύ συνηθισμένη και έχει ως σκοπό να αλλάξει τις ισορροπίες ισχύος. Αντί να σκέφτεσαι το τι έκανε εκείνος αναρωτιέσαι για την ποιότητα της δική σου συμπεριφοράς.
3. Επανάληψη της παραβίασης των κανόνων. Αργά ή γρήγορα οι συμπεριφορές που σου προκαλούν ηφαιστειακή έκρηξη επαναλαμβάνονται.

Προσοχή: Η χειραγώγηση στηρίζεται στην απόσπαση της προσοχής και στην δημιουργία συναισθημάτων ενοχής και ντροπής

Σκοπός του είναι να μετατοπίσει την προσοχή σου από αυτόν και να την στρέψεις στον εαυτό σου. Αργά ή γρήγορα θα αρχίσεις να προβληματίζεσαι για το αν τελικά φταίει εκείνος ή εσύ. Η απόλυτη ψευδαίσθηση!

Είναι πολύ σημαντικό να σημειωθεί πως η έκθεση μας σε τέτοιου είδους συμπεριφοριστικές συνθήκες δημιουργεί προγραμματισμό. Ο εγκέφαλος έχει την τάση να δημιουργεί μοτίβα για να μην εφαρμόζει συνεχώς συνειδητή προσπάθεια.

Όταν βιώνουμε ένα είδος συναισθήματος, ανάλογα με την προσωπικότητα μας, το εκφράζουμε με συγκεκριμένο τρόπο. Όταν ο χειραγωγός συνεχώς μας πείθει ότι οι απόψεις μας ήταν λανθασμένες μας εκπαιδεύει στο να είμαστε πιο επιεικείς στις μελλοντικές του επιθέσεις ή παραβιάσεις. Όσο επιτρέπουμε τέτοιου είδους μοτίβα να μας επηρεάζουν τόσο περισσότερο θα αισθανόμαστε φόβο να εκφραστούμε όταν αυτές οι συμπεριφορές επανεμφανιστούν. Αυτή η διαδικασία επιτρέπει στον χειραγωγό να γίνει πιο θρασύς!

Όταν κάποιος μας δημιουργεί συναισθήματα ενοχής επειδή εκφράσαμε την δυσαρέσκεια μας για κάποια συμπεριφορά του θα το σκεφτούμε διπλά να το επαναλάβουμε

Το κάθε είδος ατόμου που χειραγωγεί έχει υψηλά επίπεδα ελκυστικότητας. Γνωρίζει πολύ καλά, ειδικά στην αρχή της σχέσης/επαφής, πώς να βγάζει τον καλύτερο μας εαυτό. Σε μελλοντικά άρθρα θα αναλύσουμε τις Διαταραχές Προσωπικότητας που κρύβονται πίσω από την χειραγώγηση αλλά και πώς να τα αναγνωρίζουμε γρήγορα και έγκαιρα.